การสื่อสารข้อมูล ช่วยให้เราสามารถรับ-ส่งข้อมูลได้ทุกประเภทไม่ว่าจะอยู่ห่างไกลกันเพียงใดก็ตาม ดังนั้น องค์ประกอบของการสื่อสารข้อมูลจึงไม่ได้มีเพียงผู้รับและผู้ส่งเท่านั้น ยังรวมถึงอุปกรณ์และกฎเกณฑ์ในการรับ-ส่งข้อมูลอีกด้วย
ภาพที่ 1.1 องค์ประกอบของระบบการสื่อสารข้อมูล
องค์ประกอบของระบบการสื่อสารข้อมูล มีดังนี้
- ผู้ส่ง (Sender) เป็นสิ่งที่ทำหน้าที่ส่งข้อมูลข่าวสารออกไปยังจุดหมายปลายทางที่ต้องการ ซึ่งอาจเป็นบุคคลหรืออุปกรณ์ เช่น เครื่องคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์ เป็นต้น
- ข้อมูล/ข่าวสาร (Message) เป็นสิ่งที่ผู้ส่งต้องการส่งไปให้ผู้รับที่อยู่ปลายทางซึ่งอาจเป็นเสียง ข้อความหรือภาพ เพื่อสื่อสารให้เกิดความเข้าใจตรงกัน
- สื่อกลาง หรือช่องทางการสื่อสาร (Medium) เป็นสิ่งที่ช่วยให้ข้อมูลข่าวสารเดินทางจากผู้ส่งไปยังผู้รับได้โดยสะดวก ซึ่งมีหลายรูปแบบ ดังนี้
– สายสัญญาณชนิดต่างๆ เช่น สายโทรศัพท์ สายเคเบิล เส้นใยแก้วนำแสง เป็นต้น
– คลื่นสัญญาณชนิดต่างๆ เช่น คลื่นวิทยุ คลื่นไมโครเวฟ คลื่นแสง คลื่นอินฟราเรด เป็นต้น
– อุปกรณ์เสริมชนิดต่างๆ เช่น เสาอากาศวิทยุ เสาอากาศโทรทัศน์ ดาวเทียม โมเด็ม เป็นต้น - ผู้รับ (Receiver) เป็นสิ่งที่ทำหน้าที่รับข้อมูลข่าวสารจากผู้ส่ง ซึ่งผ่านสื่อกลางชนิดต่าง ๆ เช่น เครื่องคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์ โทรทัศน์ วิทยุ เป็นต้น
- โปรโตคอล (Protocol) เป็นกฎเกณฑ์หรือข้อตกลงที่ใช้ในการสื่อสารข้อมูล เพื่อให้การสื่อสารระหว่างอุปกรณ์นั้นมีความเข้าใจในทิศทางเดียวกันและสามารถสื่อสารกันได้ หากไม่มีโปรโตคอลแล้วอุปกรณ์ ทั้งสองอาจจะติดต่อกันได้ แต่ไม่สามารถสื่อสารกันได้ เช่นเดียวกันกับมีบุคคล 2 คนที่ต้องการพบปะกัน และเมื่อได้พบกันแล้วแต่กลับสนทนากันไม่รู้เรื่อง เนื่องจากคนหนึ่งพูดภาษาไทยและอีกคนหนึ่งพูดภาษาญี่ปุ่น ซึ่งทั้งสองได้มีการติดต่อกันแล้วแต่ไม่สามารถสื่อสารระหว่างกันได้อย่างเข้าใจ
วิชาเทคโนโลยีสารสนเทศ 